پنجشنبه

مکبث یا مکبت؟

«s» در انگلیسی همان‌گونه تلفظ می‌شود که «س» در فارسی؛ اما انگلیسی‌زبانان «th» را چنان تلفظ می‌کنند که یک تُک‌زبانِ فارسی بخواهد «س» تلفظ کند؛ یعنی قرار دادنِ نوکِ زبان در بین دو ردیف دندان‌ها و گفتنِ «س». انگلیسی‌زبانان قادر به تلفظ «th» هستند و آن را در اَداتِ زبانی و بیانیِ خود دارند، چنان‌که عرب‌زبانان دارند و «ث» را چنین تلفظ می‌کنند؛ اما ما فارسی‌زبانان چنین لفظی نداریم. بدیهی است که قادر به بیانِ‌ آن (هرچند نه براحتی) هستیم، اما قادر به ضبط آن نیستیم؛ یعنی حرف یا حروفی برای نگارش آن نداریم.
اگر در زیرنویسِ فیلم‌های انگلیسی‌زبان در کانال‌های ماهواره‌ایِ عرب‌زبان دیده باشید نام‌های انگلیسی‌ای که در آن «th» به‌کار رفته باشد، جای آن «ث» می‌نویسند، چرا که «ث» را هم شبیه «th» تلفظ می‌کنند و هم متفاوت از «س» و «ص»؛ مثلاً:
«Hathaway» را «هاثاوی» می‌نویسند (این، شامل تفاوتِ تلفظ در «ز» و «ذ» و «ض» و «ظ» ـ که در فارسی یکجور تلفظ می‌شوند ـ نیز هست.) برای عرب‌زبانان نه تنها چنین کاری منطقی، بلکه درست است که چنین کنند، اما برای ما فارسی زبانان نه تنها دلیلی برای چنین کاری سراغ نداریم، بلکه چنین کردن هم غیرمنطقی‌ست و هم نادرست، چرا که هم خواندن را دشوار و گاه نادرست می‌کند (عرب‌زبان‌ها «Dug» یا «Doug» را «دوق» می‌نویسند)، هم در آن‌صورت باید همه‌جا «th» را «ث» بنویسیم (آرثور، هاوثورن ـ ثمس، اسمیث...)؛ و برعکسِ آن نیز، که باید «ابوظبی» را «Abudhabi» بنویسیم و «قصه» را «qesseh» و «غصه» را «ghosseh».
حال می‌ماند یک موردِ شاید استثنایی (شاید هم نه) و آن «Macbeth» است که آن را «مکبث» می‌نویسیم. من ترجیح می‌دهم آن‌را «مکبت» بنویسم، اما چون استثنائات را دوست دارم و چون از دهه‌ها قبل آن را «مکبث» نوشته‌اند، شاید بتوان این یک مورد را مستثنا دانست.

هیچ نظری موجود نیست: